Có những giai đoạn, cảm xúc như bị thả trôi trong vùng nhiễu động: dễ cáu, dễ mệt, dễ buồn vô cớ, rồi lại gồng lên để giữ bình thường trước mắt người khác. Không ai nhận thấy điều gì “nghiêm trọng”, kể cả chính bạn – cho đến khi nó bắt đầu làm rối cả đời sống, các mối quan hệ và khả năng làm việc.

Liệu đó chỉ là stress tạm thời, hay là một rối loạn cảm xúc đã âm thầm xuất hiện?

1. KHI CẢM XÚC KHÔNG CÒN “TỰ CÂN BẰNG” NHƯ TRƯỚC

Stress là phản ứng sinh lý – tâm lý bình thường của cơ thể trước các yếu tố gây áp lực. Một người có thể trở nên cáu gắt hoặc buồn bã khi căng thẳng công việc, biến cố gia đình, hoặc thay đổi lớn trong cuộc sống. Tuy nhiên, stress thông thường có tính tạm thời và có khả năng tự điều chỉnh sau khi tác nhân gây áp lực được tháo gỡ.

Trái lại, nếu bạn nhận thấy những biểu hiện sau kéo dài từ 2 tuần trở lên, có thể đó là biểu hiện của một rối loạn cảm xúc:

• Dễ cáu, dễ kích động, khó kiểm soát cơn giận
• Luôn cảm thấy mệt mỏi, mất động lực, hay thất vọng về bản thân
• Không còn hứng thú với những điều từng yêu thích
• Rút lui khỏi người thân vì sợ nổi nóng, sợ làm tổn thương người khác
• Có lúc phấn khích, nói nhiều, ngủ rất ít – nhưng sau đó lại rơi vào trạng thái trống rỗng

Những triệu chứng này có thể gợi ý trầm cảm, rối loạn lưỡng cực, hoặc rối loạn điều chỉnh cảm xúc – nhóm rối loạn liên quan đến mất cân bằng hệ thống điều tiết cảm xúc của não bộ, chứ không phải chỉ là “tính khí thất thường”.

2. RỐI LOẠN CẢM XÚC KHÔNG LUÔN “NHÌN THẤY” ĐƯỢC

Không phải ai mắc rối loạn cảm xúc cũng biểu hiện rõ rệt. Nhiều người vẫn đi làm, trò chuyện, chăm con, hoàn thành công việc – cho đến khi cạn kiệt.

Một số biểu hiện dễ bị bỏ qua:

• Dễ xúc động thái quá trước những chuyện nhỏ

• Cảm thấy “trống rỗng” dù xung quanh không có vấn đề cụ thể

• Thường xuyên rối trí, không tập trung được

• Có ý nghĩ thoáng qua về việc làm tổn thương bản thân (dù chưa hành động)

Rối loạn cảm xúc không phải là sự yếu đuối. Nó là một tình trạng y học cần được đánh giá chuyên môn và can thiệp đúng cách. Nếu không được hỗ trợ, người bệnh dễ rơi vào:

• Giảm hiệu suất công việc nghiêm trọng
• Rạn nứt trong các mối quan hệ
• Nguy cơ tự hại, rối loạn lo âu, nghiện chất hoặc mất kiểm soát hành vi

3. MINH TRÍ – NƠI BẠN CÓ THỂ BẮT ĐẦU TỪ MỘT CUỘC TRÒ CHUYỆN

Tại Phòng khám Tâm thần Minh Trí, chúng tôi không đánh giá dựa trên một biểu hiện đơn lẻ. Mỗi khách hàng được tiếp cận bằng:

• Lắng nghe chuyên sâu từ đội ngũ tâm lý lâm sàng

• Đánh giá toàn diện về cảm xúc, hành vi, chu kỳ sinh học và khả năng thích nghi

• Phân biệt rõ giữa stress, trầm cảm, rối loạn lưỡng cực, hoặc rối loạn nhân cách

• Xây dựng kế hoạch hỗ trợ cá nhân hóa, gồm tâm lý trị liệu, điều chỉnh lối sống, thuốc (nếu cần) và đồng hành lâu dài

Đừng chờ đến khi mất kiểm soát mới tìm sự giúp đỡ. Cảm xúc là hệ thống cảnh báo thông minh của não bộ, khi nó rối loạn, đó là lúc cơ thể đang lên tiếng. Và điều bạn cần, đôi khi, chỉ là một người hiểu cách lắng nghe đúng cách.